Biontech ile AR-GE projesi

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) kapsamında hayata geçirilen yeni Ar-Ge merkezi ağustos ayında tamamlanıyor. TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal, Biontech aşısını geliştiren Türk bilim insanı Uğur Şahin'le görüşmelerin pozitif şekilde sürdüğünü, Şahin'le Kovid 19 sürecinin ötesinde daha geniş kapsamlı bir işbirliği yapılacağını söyledi. "Bu merkez, Şahin'in firmasının sahip olduğu çok önemli araştırma yetkinliğinin ekosistemimize entegre olmasına hizmet edecek" diyen Mandal ayrıca yerli aşıda Faz 3'e ağustosta geçileceğini ifade etti.

TÜBİTAK'ın son dönemdeki çalışmaları hangi alanlarda yoğunlaşıyor? Yerli aşı konusunda ne gibi gelişmeler var?

TÜBİTAK tarafından koordine edilen Kovid-19 Türkiye Platformunun 7 aşı ve 10 ilaç geliştirme projesinde çalışmalar yoğun şekilde sürüyor. 49 farklı kurum ve kuruluştan 436 araştırmacımızın birlikte başarma yaklaşımıyla sürdürdüğü çalışmalarda çok önemli ilerlemelerin kaydedildiği bir dönem içerisindeyiz

Aşı geliştirme projelerimizden 27 Mart 2021 tarihi itibariyle ilk olarak insan denemelerine geçen virüs-benzeri parçacıklar (VLP) aşı adayımız dünyada bu türde klinik aşamaya geçen 4'üncü aşı adayı oldu. VLP aşı teknolojisi yenilikçi bir teknoloji ve bu türdeki diğer aşı adaylarından farklı olarak, virüsün dört farklı yapısal proteinini hedef alan bir tasarıma sahip. Bu da bilim insanlarımız tarafından elde edilen diğer önemli bir başarıyı ve aşı adayımızın diğer yenilikçi özelliğini temsil ediyor.

Siz de yerli aşıyı denediniz değil mi?

VLP aşı adayımızın Faz 1 çalışmalarına Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Sayın Varank'la ve diğer 36 gönüllü ile beraber gönüllü olduk ve iki doz aşılarımızı 17 Nisan ve 7 Mayıs tarihlerinde aldık. Tamamlanan Faz 1 çalışması sonrasında kısa süre içinde VLP aşı adayımız Faz 2 çalışmalarına başlayacak. Bu aşamadaki tasarımı da özellikle İngiliz mutasyonuna karşı daha duyarlı olan bir tasarımını içeriyor. Ağustos ayı itibariyle de yenilikçi VLP aşı adayımızın Faz 3 çalışmalarına geçilmesini planladık. Bu sürede yenilikçi inaktif aşı adayımız da Faz 1 çalışmasında önemli bir aşamaya geldi. Diğer inaktif aşı adaylarından farklı olarak aşı adayımızın etkinliğini artıracak ve geliştiricileri arasında araştırmacılarımızın da bulunduğu bir etken maddeyi içeriyor. Hem VLP hem de yenilikçi inaktif aşı adaylarımız da Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Kovid-19 Aşı Adayları listesinde klinik aşamadaki aşı adayları olarak yer alıyor. Adenovirüs aşı adayımız da Faz 1 aşamasında ve çalışmalarına başlandığında DSÖ'de yer alan üçüncü aşı adayımız olacak.

2 KOVİD İLACI DAHA GELİYOR

Koronavirüse ilacının ne zaman kullanıma sunulması planlanıyor?

Bildiğiniz gibi Kovid-19 Türkiye Platformu'nun ilaç geliştirme projeleri kapsamında yerli ve milli olarak sentezlenen ilk ilaç adayımızı geçen yıl temmuzda elde ettik. Favipiravir etken maddesini içeren Favicovir ilacı hekimlerimiz tarafından kullanılmaya devam ediyor. Etkiye ulaşan ilk ilaç adayımız sonrasında toplamda 20 binden fazla molekülün sanal olarak taranması sonucunda araştırmacılarımız 2 ilaç adayı daha elde etti. COVID-19 salgınına neden olan SARS-CoV-2 virüsüne karşı antiviral etkinliği olduğu tespit edilen Ribavirin ve Montelukast ilaç adaylarımız doğrudan Faz 2 aşamasında. İlaç adaylarımızın klinik aşaması tamamlanarak yıl sonu olmadan etkiye ulaşmasını öngörüyoruz.

EKOSİSTEMDE ROLÜ BÜYÜK OLACAK

Bilim İnsanı Uğur Şahin'le birlikte Türkiye'de kurulması hedeflenen Ar-Ge merkezi konusunda gelişmeler var mı, görüşmeler şu anda hangi aşamada?

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) kapsamında kurmakta olduğumuz yeni Ar-Ge merkezimiz hücreden pilot üretim aşamasına kadar yerli aşı ve ilaç adaylarımıza yönelik ortak bir altyapı imkanı sağlayacak. Ağustos ayında tamamlayacağımız yeni Ar-Ge merkezimiz kapsamında da bilim insanımız Uğur Şahin ile sağladığımız görüşmeler olumlu şekilde sürüyor. Kendisiyle görüşmelerimiz Kovid 19 sürecinin ötesinde daha geniş kapsamlı bir çerçevede ilerliyor. Ar-Ge merkezimiz, bilim insanımızın ve firmasının sahip olduğu çok önemli araştırma yetkinliğinin ekosistemimize entegre olmasına hizmet edecek. Yeni Ar-Ge merkezimiz tamamlandığında ülkemizin aşı ve ilaç geliştirme ekosisteminde önemli bir rolü olacağı gibi uluslararası alanda da önemli bir yeri olacaktır.

5 bin 609 teknoloji yıldızı yetişiyor

Gençlerin bilime olan ilgisini artırmak için TÜBİTAK olarak nasıl çalışmalar yapıyorsunuz?

Genç insan kaynağımızın geleceğin bilim ve teknoloji yıldızları olmaları için var gücümüzle çalışıyoruz. Deneyap Teknoloji Atölyeleri kapsamında mevcut durumda 30 ilimizde 5609 öğrencimizi geleceğin teknoloji yıldızları olarak yetiştiriyoruz. Genç insan kaynağımızı bilim olimpiyatları aracılığıyla da teşvik ediyoruz. TEKNOFEST 2021 için de geri sayım devam ediyor.

EN AZ 100 ARAŞTIRMACIYI TÜRKİYE'YE ÇEKECEĞİZ

Dünyada çalışan bilim insanlarını Türkiye'ye çekme hedefi kapsamında orta uzun vadede kaç bilim insanının Türkiye'ye dönmesi öngörülüyor?

Uluslararası Lider Araştırmacılar Programımızın ilk çağrısında 21 ülkeden 127 uluslararası lider araştırmacı destekledik. Dünya çapındaki araştırmacılar tarafından araştırmalarını ülkemizde gerçekleştirmeyi ve araştırmanın sağlayacağı etkileri ülkemizde elde etmeyi tercih eden önemli bir kitle olduğunu gördük. Son dönemde, alanında lider araştırmacıların hedeflerinin ülkemizde gerçekleştirilebileceği konusunda farkındalık arttı. Bu farkındalıkla 2021 yılı çağrılarımızı Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ve yeni başlatılan Uluslararası Genç Araştırmacılar Programıyla açmış bulunuyoruz. Bu çağrıların sonucunda dünyanın dört bir yanından en az 100 lider ve gelecek vadeden genç araştırmacıyı ülkemize çekmeyi hedefliyoruz.