Pandeminin tetiklediği bir hastalık: Narsizm salgını

Haber: Yasemin İLAN

Çok yaygın görülen ama fazla bilinmeyen Narsistik Kişilik Bozukluğu pandemi sürecinde daha fazla kişide görülür hale geldi. Duygularını uçlarda yaşayan, bugün çok sevdiği kişiden kısa süre sonra nefret edebilen, sürekli övülmek ve girdiği ortamda dikkat çekmek isteyen bu kişilikler sosyal izolasyon sürecinden daha çok etkilendi.

Kişilik bozuklukları toplumda yaygın olarak görülen, farklı şiddetlerde karşımıza çıkabilen ancak pek tanınmayan psikiyatrik rahatsızlıklardır. Bu nedenle çoğu hasta rahatsızlığının farkına varmayabiliyor ve hayatı boyunca tedavi arayışına girmeyebiliyor. En yaygın görülen kişilik bozukluklarından olan Narsistik Kişilik Bozukluğu ve Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu tedavi edilmediği takdirde hastaların yaşam kalitesini, insan ilişkilerini ve meslek yaşantısını büyük ölçüde etkilemektedir. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Barış Sancak, pandemi sürecinde hızla artan bu hastalık hakkında bilinmesi gereken temel noktaları maddeler halinde sıraladı.

1. Narsist kelimesi toplumda "kendine hayran", "benmerkezci" anlamlarında kullanılmasına rağmen, psikolojik bir terim olarak kişinin kendisine yönelik sevgisini tanımlamaz. Narsistik kişilik bozukluğu olan kimseler kendilerinin şişirilmiş ve idealize edilmiş bir versiyonlarına hayranlık duymaktadırlar. Bu kusursuz kendilik algısı kişinin derinlerde hissettiği yetersizlik ve güvensizlik duygusu ile başa çıkmak için ortaya çıkmış bir durumdur.

2. Narsistik kişiler kendi ideallerine ulaşmak için sürekli ve sıkı bir şekilde çalışırlar. Bu nedenle meslek yaşamlarında başarılı olabilir ve önemli konumlara gelebilirler. Uzaktan tanıyan kişilerin ilgisini çekebilir veya hayranlık uyandırabilirler.

İLTİFAT ALMA ARZUSU İÇİNDELER

3. Narsistik kişiler, diğer insanlarla kurdukları ilişkilerde sömürücü olabilirler. Övgü ve iltifat almaya yönelik bir arzuları vardır, bu nedenle kendilerini övmekten çekinmezler. Yakın ilişkilerde problem yaşayabilirler ve grup içerisinde ön plana çıkma çabaları olabilir. Diğer insanların yakın ilişkiler kurabiliyor olması onlarda haset uyandırabilir. Narsistik kişiler bunun üzerini örtmek için içten içe diğer insanları küçümseme eğiliminde olabilirler.

4. Narsistik kişiler, kafalarında yarattıkları kusursuz imajı yıkan bir durum, örneğin bir iflas, bir ayrılık ya da başarısızlık yaşadıkları zaman depresyona girebilirler. En sık da böyle zamanlarda yardım arayışı ile ruh sağlığı profesyonellerine başvururlar.

5. Borderline (sınır) kişilik bozukluğu ise kimlik algısının ve duyguların hızlı değişimler gösterdiği, insan ilişkilerinde yüceltmenin ve değersizleştirmenin sıklıkla görüldüğü bir klinik durumdur.

ANİ KARAR ALMAYA YATKINLAR

6. Borderline kişilik bozukluğu hastaları, dürtü kontrolü açısından da sorunlar yaşayabilir. Ani kararlar almaya yatkındırlar. Yaşadıkları yoğun duygularla başa çıkmak için bazı eylemlerde bulunabilirler. Örneğin; kendilerine zarar verebilir, riskli davranışlarda bulunabilir ya da öfke atakları yaşayabilirler.

7. Borderline kişilik bozukluğu olan bireylerin kendileri ile ilgili algılarında da sık değişimler görülebilir. Değersizlik ve üstünlük hisleri arasında hızlı değişimler yaşayabilirler. İçlerinde bir boşluk hissettiklerini dile getirebilirler. Diğer insanlarla ilişkilerinde onları kısa sürede yüceltme ve aşırı değer verme davranışı görülebilir. Hemen her zaman bu tutum, karşı tarafın bir hatasında onun değersizleştirilmesi ile sonuçlanır. Bu nedenle tutarlı insan ilişkilerini sürdürmekte zorlanırlar.

DUYGULARI SİYAH VE BEYAZDIR

8. Borderline kişilik bozukluğu hastaları dünyayı siyah ve beyaz olarak algılama eğilimindedirler. "İyi" ve "kötü" kavramlarını derinleştirerek dünyayı "gri" olarak algılamakta zorlanırlar. Bu nedenle zaman zaman kötülük görme korkuları olabilir ve şüphecilik gösterebilirler. Karşılarına dürüst insanlar çıkmadığından, herkesin onları yarı yolda bıraktığından ya da insanlara kolayca güvendiklerinden şikayet edebilirler. Bu tür durumlar yaşadıklarında psikiyatri kliniklerine yardım arayışı ile gelebilirler.

9. Borderline kişilik bozukluğu hastaları, kişisel ve toplumsal sınırları anlamakta ve bunlara uygun davranmakta zorlanabilirler. Engellendikleri takdirde öfkeli ve ani tepkiler verebilirler. Ancak sınır tanımayan tutumlarını kontrol edebildikleri takdirde, sanatsal açıdan yaratıcı olabildikleri de bilinmektedir.

10. Bu iki kişilik bozukluğu, kişilerin özellikle bebeklik ve çocukluk çağında yaşadığı bir takım problemlerden kaynaklanmaktadır. Karşımıza depresyon veya kaygı bozukluğu hastaları olarak geldiklerinde ilaç tedavisinden fayda gördüklerini görmekteyiz. Ancak tüm kişilik bozukluklarının en temel tedavisi psikoterapidir. Psikoterapi süreci bazı durumlarda yıllarca sürebilen ancak kişinin kendini anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olan çok önemli bir tedavi yöntemidir. Bu süreçte kişinin kendisi ile ilgili bozulmuş algısının düzeltilmesi, şikayetleri ile baş etme gücünün arttırılması ve daha olumlu sosyal ilişkiler geliştirilmesi hedeflenmektedir.

SOSYALLEŞEMEDİKLERİ İÇİN SORUN BÜYÜDÜ

'Kişilik bozuklukları sonradan ortaya çıkan tablolar değildir' diyen Psikiyatri Uzmanı Dr. Barış Sancak, 'Genelde kişinin genç erişkinlik döneminden itibaren bulgular göstermeye başlar. Ancak koronavirüs salgını gibi stresli dönemlerde daha sık problemler yaşarlar. Narsist kişilik bozukluğu olanlar, sağlıkları konusunda diğer insanlara göre daha kaygılıdır. Ayrıca sosyal izolasyonun yol açtığı yalnızlık ve içine kapanma, övülme, hayran olunma ihtiyaçlarını gidermelerini engellediğinden bu kişilerde ek ruhsal sorunlara yol açabilir" dedi. Dr. Barış Sancak "Borderline kişilik bozukluğu hastaları ise tutarlı insan ilişkilerini sürdürmekte zorlansalar da, diğer insanların varlığına ve onlarla ilişki kurmaya yoğunu bir ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle pandemi sürecinde, kişilik bozukluğu olan kişiler toplumun geneline göre daha çok zorlandığı söylenebilir" diye konuştu.