Kelimelerin etkisinin farkında olunmalı

Bu hafta yazımda depremden etkilenen çocukların, eski yaşamlarına geri dönmeye ve eğitim hayatına uyum sağlamaya çalışma konusu hakkında olacak. Deprem sonrası yaşanan göç ile beraber bir anda tüm normali değişen çocukların yeni normallerinde aidiyet hissetmeleri için evde aile üyelerinin, okulda öğretmenlerin kilit noktada oldukları ve işbirliğinin önemli olduğu bilinmelidir. Deprem sonrası normalleşme için önemli bir adım olan okul hayatına geri dönme sürecinde sınıfa yeni gelen öğrenci için açıklamada bulunan öğretmenler kelimelerin etkisinin farkında olarak öğrenci hakkında mevcut okula devam eden öğrencilere tanıştırma konusunda hassasiyet göstermelidir. "Depremzede öğrenci", "misafir öğrenci" veya "mucize kurtuluş" gibi hitapların deprem travması yaşayan çocukların yaşadıkları travmayı normaline etmediğini aksine deprem travmasının derinleşmesine neden olabileceğine dikkat etmelidirler. Çocuğun kendini tanıtması istenirken "neler yaşadın, eviniz yıkıldı mı, ailenden vefat edenler var mı, nasıl oldu hadi sınıfa anlat bakalım" gibi kişisel meraklar ile yeni gelen öğrenciye anlatmak istediği kadarın dışındaki sorular sorulmamalıdır. "Yazık" deprem yaşamış gibi bilinçsiz tepkiler verilmemeli profesyonel olarak yaklaşılmalıdır. Aynı zamanda hiçbir şey olmamış gibi derse başlamak da doğru değildir. Çünkü sınıftaki mevcut çocuklar da her şeyin farkında ve belki de depremi yaşamamış olmasalar da korku ve kaygı hissedebilmektedirler. Bu nedenle çocukların ihtiyacına odaklanmak çok önemlidir. Yeni gelen öğrencinin öyküsü alınırken hazır bulunuşluğu göz önünde tutulmalıdır. Neye ihtiyacı olduğu öğrenilmeli ve mutlaka aile üyeleriyle koordineli olunmalıdır. Mesela çocuk okula geldiğinde kapalı bir ortama girmek istemeyebilir öğretmen bunun için çocuğu zorlamamalı bir süre sakinleşmesi için beklemeli sadece yanındayım hissini çocuğa vermelidir. Sınıfa giren çocuk için ise; mümkünse çocuk oturacağı yeri kendinin seçmesi, kendini güvende hissetmesi için önemli bir adımdır. Sınıf içerisinde öğretmen çocuğu adapte edebilmek için küçük küçük sorumluluklar verebilir. Akranları ile kaynaşması için sınıf içi etkinlikler yaparak akran rehber arkadaş eşleştirme yaparak çocuklar arası iletişimi başlatabilir. Ayrıca çocuğun ve ailenin haberi olmadan öngörülme yapmadan çocuğa ve ailesine okulda yardım kampanyaları başlatılmamalıdır. İyi niyetli yapılan yardımlar bazı öğrencilerde "acıma" olarak algılanabilir. Deprem travması sonucu çocuklarda konuşma bozuklukları ve davranış değişiklikleri görülebilir. Oyun çağındaki bir çocuk sürekli aynı oyunu oynayabilir, sürekli travmatik resimler çizebilir ve sürekli aynı öyküyü anlatabilir. Ayrıca konuşma bozukluğu olarak kekemelik, cümlemler arası bağlantı kopukluğu gibi strese bağlı sorunlar ortaya çıkabilir. Bu konuda profesyonel bir destek alınmalıdır. Öğretmenler deprem sonrasında çocukların okul hayatına dönmelerinde güvenli bir ortam hissi oluşturmaları, rutinler oluşturmaları, çocuğun duygularını hazır hissettiğinde ifade edebileceklerine emin olmaları, sosyal etkinliklerde bulunmalarının desteklenmesi ve katılım için cesaretlendirilmeleri ve gerekiyorsa bir profesyonel yardım almaları sağlanması önemlidir. Bu adımlar çocuğun deprem sonrasında yaşadıkları travmanın üstünden gelebileceklerine inançlarını güçlendirecek ve adım adım içerlenmedi durumunda normal yaşamlarına geri dönmeleri kolaylaşacaktır. Unutmamak gerekir ki doğal afetlerden sonra her çocuğun aynı psikolojik sorunu yaşanmasını beklemek doğru değildir. Her çocuk biricik ve özeldir. Her çocuğun farklı öyküsü vardır ve ihtiyacı olan tek şey kabul edilmek ve güvende hissetmektir.

Kimya Çiftçi Dumlu / Sosyolog-Aile Danışmanı