Fedakarlık dozunda olursa güzel!

Şimdi gözlerinizi kapatın ve imgeleyin; bir sahil kasabası ve bu kasabada yaşlıca bir adam. Bu yaşlı adam, çok yardım sever ve herkesin işine koşuyor. Kim ne isterse, kim ne dilerse gerçekleştirmek için koşturuyor. En büyük gayesi, çevresindeki insanları memnun etmek. Onları memnun ettikçe, kendinin de memnun olduğunu ve diğerleri tarafından vazgeçilmez olduğunu düşünüyor. Ama bu kasabada kimse bu yaşlı adama ve yaptıklarına değer vermiyor hatta keşke yapmasaydın gibi memnun olmayanlar oluyor, teşekkür etmiyor ve kendisine saygı göstermiyor. Bu kadar iyi bir insanı neden kimse önemsemiyordu, ona saygı göstermiyor dersiniz. Bunun nedeni ne olabilir diye düşünürken; bu yaşlı adam kimse kendisinden yardım istemeden onlara yardım ediyor olduğunu söylesem.. Evet kimse yaşlı adamdan birşey istemiyordu ama yaşlı adam onun çabalarını değersiz kılan davranışından yani istenmeden insanların her işine koşmasından dolayı kaynaklanıyordu. Ama üşenmeden sürekli fedakarlık yapan yaşlı amca bir süre sonra, gitgide mutsuzlaştığının farkına vardı. Bazı akşamlar yalnız kaldığında, bu ilişkilerin tek taraflı olduğunu fark ediyor: kendi kendine hep ben hep ben yapıyorum diye düşünüyordu. Bu durum her geçen gün kendisini mutsuz ediyor ama davranışlarını da değiştiremiyor, diğerlerinin sevgisini kaybetmekten korkuyordu.

Fedakarlık, adı üstünde kişinin kendi özünü öteki kişilere feda etmesi anlamına geliyor. İnsanları mutsuz eden fedakarlık yani aşırı fedakarlık durumu bu hikayeye benziyor. Bazen o kadar çaba ve emek ya karşılığını hiç almıyor ya da çok azıyla mükafatlandırılıyor. Bir süre sonra, fedakarlığı yapan kişi mutsuzluğunun farkına varıyor. Farkındalık arttıkça, sürekli kişi kendi benliğinden sınırlarından hayallerinden vazgeçtikçe kısacası kendinden vazgeçtikçe mutsuzluk oluşuyor ve zamanla katlanarak artıyor. Çünkü hiç kimse sınırsız enerjiye sahip değildir.

Neleri feda eder fedakar insanlar diye düşünecek olursak, zamanını, parasını, vaktini, enerjisini, sınırlarını, yani kendine ait her şeyi feda edebilme potansiyeline sahiptir. Kendi ihtiyaçlarından çok diğer insanların ihtiyaçlarını gidermeyi amaçlar. İnsanlara yardımcı olmak için canını dişine takar. Ne yazık ki insanın gücü de enerjisi de parası da vakti de sınırlıdır. Bu sebeple vermeye alışan fedakar kişide kendine ait ne zaman kalır, ne güç, ne para... Kendi kendini tüketir.

Çünkü var olan enerjimizin, varlığımızın ve güzelliğimizin bir kısmını dahi kendimize saklamayıp çevremize dağıtırsak bize birşey kalmaz.

Kişi kendine zararı olmasına rağmen neden böyle davranır?

Bir kısım psikolojik ve psikiyatrik rahatsızlıkda aşırı fedakârlık görülür. Takıntı hastalığında kaygı bozukluğu rahatsızlığında kişi fedakârlık yapmadığında kendi başına ya da sevdiklerinin başına kötü bir şey geleceğini, birilerinin hasta olacağını ya da öleceğini düşünür. Bu durumu bazen saçma bulmasına rağmen, zihnini susturamaz ve düşüncesini engelleyemez. Fedakarlık yapmayacağı düşüncesi bile derin bir vicdan azabı hisseder. Bu durumdan kurtulmak için fedakârlığa devam eder. Hayatı daha da zorlaşır ve karmaşıklaşır.

Birde kişi eğer diğer insanlara iyi davranmazsa kendisini sevmeyeceklerini düşünmesidir. Aslında o kadar çabanın altında yatan kocaman ama tek bir sebep var. Sevgi isteği.

Bu davranışları nasıl dönüştürebiliriz?

Her fedakârlık bir sorun değildir. Çocukken kodlanmaya başlanan fedakar olma yükü, hep fedakar davranışta sevilme ve kabul göreceğini düşünme hissi çocukluktan gelen bir mirastır. Toplumda fedakarlık sıfatının daha kabul görüldüğü ve iyi insan etiketlenmesi alacağının düşünsel kalıplaşmış formudur. Aslında olan fedakar kişi yorgundur, mutsuzdur hatta depresyonda ruhsal olarak çökkündür. Ama öğrendiği kodlar ve toplumsal normlara uymak için kendini mecbur hissetmeye başlamıştır. Kişi bu durumu fark edip dönüşmek ve özgür hissetmek istediği zaman çözüm için bir adım atmış olmaktadır. Daha sonra kişi aşırı fedakârlık durumunu istemiyor ve bunu engelleyemiyorsa, bu durum kendi hayatını olumsuz etkiliyorsa psikolojik ya da psikiyatrik bir destek alması hayatını kolaylaştıracaktır.