TÜİK, Şubat ayı enflasyon rakamlarını açıkladı! (TEFE TÜFE zam oranları nasıl hesaplanıyor?)

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Şubat ayı enflasyon rakamları açıklandı. Yapılan açıklamalara göre enflasyonda düşüş sürüyor. Şubat ayında aylık enflasyon yüzde 0,16 yıllık ise yüzde 19,67 oldu. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 0,16 ÜFE yüzde 0,09 oldu. Peki TÜİK Şubat ayı enflasyon rakamlarına göre TEFE TÜFE zam oranları nasıl hesaplanıyor? Konuya ilişkin tüm detaylar ve yeni gelişmeleri bu haberimiz üzerinden takip edebilirsiniz.

ABONE OL

TÜİK'ten Şubat ayı enflasyon rakamları ile ilgili beklenen açıklama geldi. Enflasyon, şubat ayında yüzde 0,16 artarken, yıllık bazda yüzde 19,67 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından enflasyon rakamları ile birlikte TÜFE'de (2003=100) 2019 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 0,16, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 1,23, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19,67 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17,93 artış gerçekleşti.

AYLIK EN YÜKSEK ARTIŞ YÜZDE 2,48 İLE SAĞLIK GRUBUNDAN OLDU!

Ana harcama grupları itibariyle 2019 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan, eğitimde yüzde 1,64, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0,90, lokanta ve otellerde yüzde 0,87 ve ulaştırmada yüzde 0,71 artış gerçekleşti.

AYLIK EN FAZLA DÜŞÜŞ GÖSTEREN GRUP YÜZDE 4,81 İLE GİYİM VE AYAKKABI OLDU!

Ana harcama grupları itibariyle 2019 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0,39, eğlence ve kültürde yüzde 0,37 ve haberleşmede yüzde 0,34 düşüş gerçekleşti.

YILLIK EN FAZLA ARTIŞ YÜZDE 29,25 İLE GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER GRUBUNDA GERÇEKLEŞTİ

TÜFE'de, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 28,08, ev eşyası yüzde 27,59, eğlence ve kültür yüzde 20,43 ve lokanta ve oteller yüzde 19,79 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır.

ÖZEL KAPSAMLI TÜFE GÖSTERGESİ (B) AYLIK YÜZDE 0,15 DÜŞTÜ

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'de 2019 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 0,15 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 0,04, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,48 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17,70 artış gerçekleşti.

Şubat 2019'da endekste kapsanan 418 maddeden; 29 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 235 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 154 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ AYLIK YÜZDE 0,09 ARTTI

Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2019 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 0,09, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 0,55, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 29,59 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 29,97 artış gösterdi.
 
Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 1,89, imalat sanayi sektöründe yüzde 0,60 artış, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründe yüzde 7,43 ve su sektöründe yüzde 1,02 düşüş olarak gerçekleşti.

AYLIK EN FAZLA ARTIŞ TEMEL ECZACILIK ÜRÜNLERİ VE MÜSTEHZARLARINDA GERÇEKLEŞTİ

Bir önceki aya göre en fazla artış; yüzde 7,37 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, yüzde 5,50 ile basım ve kayıt hizmetleri, yüzde 4,84 ile kok ve rafine petrol ürünleri olarak gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz üretim ve dağıtımı yüzde 7,43, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 1,68, bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler yüzde 1,66 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla azaldığı alt sektörler oldu.
 
ANA SANAYİ GRUPLARINDA AYLIK EN FAZLA ARTIŞ DAYANAKSIZ TÜKETİM MALINDA GERÇEKLEŞTİ

Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2019 yılı Şubat ayında aylık en fazla artış dayanıksız tüketim malında ve yıllık en fazla artış enerjide gerçekleşti.

4 MART'TA İHRACAT RAKAMLARI AÇIKLANACAK

Ticaret Bakanlığı saat 11:00'de Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) ve Genel Ticaret Sistemi'ne (GTS) göre şubat ayı dış ticaret istatistiklerini açıklayacak. İhracat 2019 yılı Ocak ayında, 2018 yılının aynı ayına göre yüzde 5.9 artarak 13 milyar 170 milyon dolar, ithalat yüzde 27.2 azalarak 15 milyar 673 milyon dolar oldu. Genel ticaret sistemine göre ihracat 2019 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.3 artarak 13 milyar 906 milyon dolar oldu. Ocak ayında ithalat ise yüzde 27.1 azalarak 16 milyar 166 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 86 oldu.

PMI VERİLERİ 5 MART'TA AÇIKLANACAK

5 Mart Salı günü ise Asya, Avrupa ve ABD’de hizmetler sektörünü yansıtan şubat ayı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) verileri ilan edilecek. İngiltere Merkez Bankası (BoE) TSİ 12.30'da Finansal Politika Komitesi toplantısının sonuçlarını duyuracak.

ÇARŞAMBA GÖZLER FAİZ ORANLARINDA

Merkez Bankası Çarşamba günü faiz kararını açıklayacak. Duyuru saat 14:00'da yapılacak.  Para Politikası Kurulu ocak ayında faizleri yüzde 24 seviyesinde sabit bırakmış, sıkı duruş ile ilgili önemli cümlelerin korunduğu açıklamada, önümüzdeki dönemde gevşemeye dair herhangi bir sinyal verilmemişti. Merkez'in yılın ikinci faiz toplantısında da faizi indirilme ihtimalinin düşük olduğu belirtiliyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) saat 14:00'te yılın ikinci faiz kararını duyuracak. Faizde değişiklik beklenmiyor. Para Politikası Kurulu ocak ayında faizleri yüzde 24 seviyesinde sabit bırakmış, sıkı duruş ile ilgili önemli cümlelerin korunduğu açıklamada, önümüzdeki dönemde gevşemeye dair herhangi bir sinyal verilmemişti. Bu da mart ayında yapılacak yılın ikinci faiz toplantısında faizin indirilmesi ihtimalini zayıflattığı yönünde yorumlanmıştı.

7 MART'TA BÜTÇE VERİLERİ AÇIKLANACAK

7 Mart günü ise saat 17:00'de şubat ayı Hazine nakit bütçe verileri açıklanacak. Ocak ayında Hazine’nin nakit dengesi 2.5 milyar TL, faizdışı denge 9 milyar TL fazla vermişti. TCMB’nin 33.7 milyar TL’lik kâr transferi performansta etkili olmuştu. Avrupa Merkez Bankası  TSİ 15.45'te mart ayı faiz kararını duyuracak. Beklenti bankanın politikasında değişikliğe gitmemesi yönünde. Başkan Mario Draghi, 16.30'da basın toplantısı düzenleyecek.

HAFTANIN SON GÜNÜ

ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, Stanford Üniversitesi'nin düzenlediği Ekonomi Zirvesi öncesinde konuşma yapacak. Konuşma TSİ 05.00'te. ABD'de TSİ 16.30'da tarım dışı istihdam verisi açıklanacak.

TEFE ÜFE NEDİR?

Bir ülke ekonomisinde makro ekonomik performans; işsizlik oranı, fiyatlar genel düzeyi ve enflasyon oranı ile ölçülerek bulunur. Enflasyon, fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artış sonucu paranın değerinin düşmesi şeklinde ifade edilebilir. Ekonomide söz konusu olan enflasyon tipleri; harcamaların toplam üretim miktarını aşmasıyla oluşan talep enflasyonu ve maliyet artmalarının ürün fiyatlarındaki artışa neden olduğu maliyet enflasyonudur. Talep enflasyonu değişik durumlarda oluşur. Bir ülkenin ithalatının ihracatından fazla olmasıyla dış ticaret açığı meydana gelir. Para ihtiyacı oluşur ve bu ihtiyaç karşılıksız para basma durumunu doğurur. Bu da merkez bankasının diğer döviz kurlarına eşdeğer olmaktan vazgeçip piyasaya fazla para arz etmesiyle gerçekleşir. Paranın değeri düşer ve aynı para ile daha az mal ve hizmet alımı yapılabilir. Bu durum da talep enflasyonuna neden olur. Maliyet enflasyonu ise talebin çokluğu karşısında daha fazla mal arz edilmesi durumunda oluşur. Bu da daha çok makine, iş gücü ve yatırım malı gerektirir. Yapılan üretim harcamalarından dolayı fiyat artışları üretilen malın fiyatına yansır. Bu nedenle maliyet enflasyonu meydana gelir.

Enflasyon oranlarının ölçülmesi için de piyasadaki TÜFE (tüketici fiyat endeksi) ve TEFE (üretici fiyat endeksi) oranlarından faydalanılır. Üretici fiyat endeksinin kısaltması önceden TEFE olarak kullanılmaktaydı fakat artık TEFE yerine “ÜFE” olarak kullanılmaktadır.

Yurt içi ve yurt dışı piyasalarda yaşanan ani iniş çıkışların değişmesi, enflasyon oranlarına bağlıdır. Enflasyon düzeyinin belirlenmesinde de TÜFE ve ÜFE önemli rol oynamaktadır. Bu sebepten ötürü finans piyasaları açısından TÜFE ve ÜFE verileri büyük önem taşımaktadır. İki endekste de fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlar ölçülmektedir. Bunun sebebi ise bazı malların fiyatının artması ya da bir seferlik fiyat artışlarının enflasyon olarak kabul edilmemesidir.

TÜFE

Yalnızca hane halkı tarafından tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatındaki artışı ölçer. TÜFE sepetinin içinde gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün, giyim ve ayakkabı, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar, mobilya, ev aletleri, sağlık hizmetleri, ulaştırma hizmetleri, haberleşme hizmetleri, eğlence ve kültür, eğitim, lokanta ve oteller gibi çeşitli mal ve hizmetler bulunur. Aralarında akrabalık ilişkisi olan veya olmayan ancak aynı evde ikamet eden hane halkının ve yurt içinde yaşamayan turistlerin yaptığı kişisel tüketim harcamalarını kapsar. Piyasada alım-satım konusu olan bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarını incelemek mümkün olmadığı için hane halkının bütçesinde en fazla yer edinen mal ve hizmetler saptanarak örneklem oluşturulur. Bu örneklemdeki mal ve hizmetler belirli ağırlıklar verilerek endekse dahil edilir.

Yani sadece tüketicinin kullandığı mal ve hizmetler ile temel gereksinimlerde oluşan fiyat dalgalanmalarını ölçer. Tüketim harcamaları enflasyonun 2/3’sini oluşturduğu için enflasyon dalgalanmalarında çok büyük bir paya sahiptir. Oluşan artışlar faiz oranlarının da artmasına neden olur. Faiz oranlarının artması da piyasada doların değer kazanmasını ve güçlenmesini sağlar. Bu da fiyatlarda ciddi manada yükseliş olacağının işaretidir. Türkiye’de, yaklaşık 16.00 saatlerinde TÜFE verileri açıklanarak yatırımcılar bilgilendirilir.

ÜFE

Belli bir dönem içerisinde üretimi yapılan ve yurt içinde satışa sunulan mal ve hizmetlerin, üretici fiyatlarının zaman içindeki fiyat değişimlerini inceleyerek ölçen endekstir. ÜFE sepetinde kömür ve linyit, ham petrol ve doğalgaz, metal cevherleri, gıda ürünleri, içecekler, tütün ürünleri, tekstil ürünleri, giyim ürünleri, kağıt ve kağıt ürünleri, kimyasallar, metalik olmayan diğer mineral ürünler, ana metaller, fabrikasyon metal ürünler, mobilya, diğer ulaşım araçları, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı, basım hizmetleri, elektrikli teçhizat gibi mal ve hizmetler yer almaktadır. Mal ve hizmet sektörlerinde üretim gerçekleştiren üreticilerin piyasa arz ettiği malların fiyatlarındaki değişim takip edilir. Bu endekste üretimi yapılan mal ve hizmetlerin, vergiler dahil edilmeksizin oluşturulan peşin fiyatları incelenir. Toptan satış fiyatlarındaki değişimler aylık periyotlarla ölçülür. ÜFE verilerindeki artış tahvil ve hisse senedi piyasalarında düşüş yaşanmasına sebep olur. Çünkü faiz oranları ve ÜFE eş yönlü endekslerdir. Faiz oranlarının artmasıyla dolar değer kazanır ve güçlenir. Eğer tersi durum gerçekleşirse de dolar değer kaybeder.

TÜFE, tüketicinin yaşam maliyetini ölçen ve satın alma hareketlerini inceleyen bir endekstir. ÜFE ise üretimin maliyetini ölçer ve üreticilerin piyasaya mal ve hizmet arz ederkenki hareketlerini inceler. Ekonomi politikasını yürüten bireyler, tüketici fiyat endeksi ile üretici fiyat endeksini inceleyip analiz ederek enflasyonun sebeplerini anlarlar ve enflasyonu düşürmek için politikalar geliştirirler.

TÜFE ve ÜFE’nin kullanılmasındaki temel amaçlar; enflasyonun ve ekonomideki fiyat hareketlerinin izlenmesi, fiyatların belirlenmesi, ekonomi politikalarının belirlenmesi, yatırım kararlarının alınması ve muhasebe hesaplarının yapılmasıdır.

TÜFE ÜFE NASIL HESAPLANIR?

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) hesaplanırken, ilk olarak ülkenin genelini temsil eden örnek kitlenin bir yıl içinde hangi mal ve hizmete ne kadar para harcadığı hesaplanır. Ayrıca her mal ve hizmetin toplam harcamalar içerisindeki ağırlıkları belirlenir. Yılın her ayının belirli günlerinde alınan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişim belli ağırlıklara göre ölçülür. Her ayın 25’inden sonra oluşan fiyat artışı bir sonraki ayın enflasyonunun hesaplanmasında kullanılır. TÜFE harcamaları beş ayrı coğrafi bölgede, on altı şehri kapsayarak hesaplanır.

Üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise; tarım, madencilik, imalat sanayi, enerji sektöründeki ürün ve hizmetlerin fiyat değişimleri üzerinden hesaplanır. Tüketici fiyat endeksinin, üretici fiyat endeksine oranla yüksek olması maliyet enflasyonun yaşanacağına dair bir işarettir. Faiz, hammadde, ücret ve ara mal fiyatlarındaki artışlardan kaynaklanan enflasyon bir süre sonra tüketici fiyatlarına yansır. Tüketici fiyat endeksi, üretici fiyat endeksinden yüksek ise enflasyonun iç talebin canlılığından kaynaklandığı söylenebilir. Talep enflasyonunun bir belirtisi olan bu durum para arzının ve gelirin yükselmesiyle oluşur.

Tüketici fiyat endeksi ve üretici fiyat endeksleri kullanılarak enflasyon oranı ve yıllık kira artışı oranı hesaplanır. Bu hesaplamaların yapılabilmesi için her sene başında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından TÜFE ve ÜFE ağırlıkları belirlenir. Belirlenen ağırlıklar formülize edilerek internet üzerinden otomatik hesaplama yapılabilir.