Boğaz'ın 2400 yıllık incisi hazır... İstanbul, Kız Kulesi'ne kavuşuyor

İstanbul'un ikonik yapılarından olan ve tarihi M.Ö. 410 yılına kadar uzanan Kız Kulesi, Kültür ve Turizm Bakanlığınca Eylül 2021'de başlatılan restorasyon çalışmalarının ardından bugün anıt müze olarak ziyarete açılıyor. Sultan 2. Mahmut dönemindeki orijinal haline kavuşan Kız Kulesi restorasyonunda günümüze ulaşmış kaynaklardaki en çok bilgi ve belgenin olduğu 18. yüzyıl sonu verileri kullanıldı. Bu bilgiler ışığında kule ve kale bölümündeki özgün olmayan çatı ilaveleri kaldırılarak, özgün durumuna getirildi. İçinde boşluk gözlemlenen özgün duvarların enjeksiyon yöntemiyle güçlendirilmesi yapıldı. Yapının tarihi beden duvarları, paslanmaz çelikten görünmez gergilerle güçlendirildi ve kale bölümünün özgün duvarları ortaya çıkarıldı.

KUBBESİ KURŞUNDAN

Balkon döşeme karkası üzerinde ahşap taşıyıcılarla duvar ve kubbe aslına uygun olarak oluşturuldu, duvarların ahşap kaplamaları tamamlandı ve dekoratif öğelerinin imalatı yapıldı. Kubbe ise özgün malzemesi olan kurşunla kaplandı. Bakır alem ise konservasyon çalışmaları yapılarak altın varak ile kaplandı. Özgün aleme zarar vermeden yanına yıldırımdan korunma amaçlı paratoner yapıldı. Ziyaretçilerin avluda bulunan ahşap seğirdim terasında da dolaşarak merdivenlerden kuleye çıkabileceği ve İstanbul'u diledikleri gibi izleyebilecekleri alanlar oluşturuldu. Muhtemel bir deprem veya zemin hareketinde yapının zarar görmemesi için ada etrafına çelik-beton bütünleşik kazıklar yapıldı.

HİKAYESİ IŞIKLARLA ANLATILACAK

Kız Kulesi'nin İstanbul'da yeniden bir cazibe merkezi haline gelmesi de planlanıyor. Bu sebeple Kız Kulesi ve Galata Kulesi arasında şiirlere ve hikayelere konu olan aşkı anlatan eşsiz bir ışık ve ses gösterisi de tasarlandı. İlk gösteri bugün saat 21.00'de yapılacak ve her akşam aynı saatte tekrar edilecek.

DÜNDEN BUGÜNE...

M.Ö. 410: M.Ö. 5. yüzyılda bugün kulenin bulunduğu adacıkta bir gümrük noktası oluşturuldu. Karadeniz'den gelen gemileri denetlemek ve vergi almak amacıyla bir kule inşa edildi.

1143-1180: 12. yüzyılda Doğu Roma İmparatoru I. Manuel Komnenos tarafından adacıkta bir savunma kulesi inşa ettirildi.

1453: Fetih'ten sonra Fatih Sultan Mehmet buraya yeni bir kale inşa ettirdi. Bayramlarda ve padişahların tahta çıktıkları zaman sahil saraylarını ziyaretlerinde Kız Kulesi'nden top atışı yapılması gelenek haline geldi.

1660-1730: Bu tarihten itibaren kule, artık deniz feneri olarak hizmet vermeye başladı.

1830-1837: 1830-1831 yılları arasında kolera salgınının şehre yayılmaması için karantina hastanesine dönüştürüldü. 1836-1837 yılları arasında 20-30 bin kişinin öldüğü veba salgını sırasında hastaların bir kısmı burada karantinayla salgının yayılması önlendi.

1959: Kız Kulesi bir müddet radar istasyonu olarak kullanıldı.

1983-1992: 1983 yılından itibaren Türkiye Deniz ve Liman işletmeciliğine devredildi. 1992 yılı mayıs ayında kule, şairler tarafından bir dönem kullanıldı ve 'Şiir Cumhuriyeti' olarak ilan edildi.

1994: Kule, Ulaştırma Bakanlığı'ndan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na devredildi.

1995-2000: Kapsamlı restorasyon sürecinin ardından turistik amaçlı olarak bir özel bir tesise kiralandı.

DEPREMDE YERLE BİR OLDU

1509: "Küçük kıyamet" olarak anılan depremde İstanbul'daki pek çok yapı gibi Kız kulesi de büyük hasar gördü, kulenin onarımı Yavuz Sultan Selim döneminde gerçekleştirildi.

1692: 1690 depremi sonrasında tamir ve onarım yapıldı.

721-1731: 1721'de fener inşa edildi. 1729'da fenerde yağ kandilinin rüzgâr etkisiyle etrafı tutuşturmasından dolayı çıkan yangın ile iç kısmı tamamen ahşap olan kule yandı. 1725'te Şehrin Başmimarı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından onarıldı. Bu onarım sonrası kule, kurşun kubbeli ve fener bölümü de kagir ve camlı olarak restore edildi.

1779-1803: 1779, 1783, 1785, 1791 ve 1803 yıllarında basit nitelikte çeşitli onarımlar gerçekleştirildi.

1832: Kız Kulesi'nin Osmanlı dönemindeki son büyük onarımı II. Mahmud döneminde yapıldı.

1944: İkinci Dünya Savaşı döneminde kulenin çürüyen ahşap kısımları tamir edildi. Bazı bölümleri yıkılarak betonarmeye çevrildi.

1999-2000: 1944'te yapılan tüm ilaveler söküldü. 1999 Marmara depremi sebebiyle kule çelik kuşakla güçlendirildi, duvar üzerindeki çatlaklar için enjeksiyon ve dikiş uygulaması yapıldı. Tüm ada zemini betonarme kiriş ve radye temel sistemi ile güçlendirildi, dendanların üzeri kapatılarak çatı oluşturuldu.