Uzmanından 'baykuş' ve 'tavuk' tipi uyku bozukluğu uyarısı

Türk Uyku Tıbbı Derneği (TUTD) Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. İrsel Tezer Filik, AA muhabirine, teknolojiyle gelişen yeni çağ bağımlılıkları ve depresyon nedeniyle vücudun iç zamanlama sistemi olarak açıklanan "sirkadiyen ritim" bozukluklarına daha sık rastladıklarını anlattı.

Söz konusu ritim bozuklukları arasında sayılan "Baykuş tipi - Gecikmiş Uyku Evresi Durumu" ile "Tavuk tipi - İlerlemiş Uyku Evresi Durumu" vakalarının toplumda uyku uzmanlarını kaygılandırdığını aktaran Filik, kişiye özgü içsel zamanlama sisteminin güneş ışınlarının farklı etkisiyle ahenk içinde çalıştığını vurguladı.

Sıcaklık, nem gibi diğer dış uyaranlarla sosyal ve akademik çevrenin de sirkadiyen ritimde rol oynadığına işaret eden Filik, sirkadiyen ritmin günlük vücudun ritmini oluşturduğunu dile getirdi.

Filik, vücudun iç zamanlama sistemiyle dışarıdaki zamanlama belirteçlerinin uyumsuzluğunun uykusuzluk veya aşırı uykululuğa neden olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Gecikmiş uyku evresi durumu olan baykuş tipi ile ilerlemiş uyku evresi durumu tavuk tipi uyku bozuklukları toplumda artıyor. Baykuş veya tavuk tipi uyku hastalıkları, kişinin sosyal ve akademik hayatını etkileyebildiği gibi kalp hastalıkları, sindirim bozuklukları, diyabet gibi endokrinal sistem hastalıklarına da yol açmakta. Baykuş tipi sirkadiyen ritim bozukluğu, sıklıkla gençlerde görülür. Uyku zamanı başlangıcında uykusuzluk ve istenilen zamanda uyanma zorluğuna neden olur. Uyumanın arzu edildiği saatlerde hastaların esas uyku dönemi, ertelenme ve gecikmeye uğrar. Genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde başlar, bazılarında aile öyküsü yani genetik yatkınlık da söz konusudur. Uyku için tipik zaman çizelgesi 02.00 ve 06.00 saatleri arasında uyumayı ve 10.00 ile 14.00 arasında uyanmayı içerir. Bu kişiler iş veya okula gitmek için erken kalktıklarında, gündüz günlük işlevlerini yerine getirmede zorluk çekerler. Bozulmuş uyku nedeniyle toplumda normal işlevselliğini sürdüremezler."

"Tavuk tipi uyku bozukluğu yaşlılarda sık görülüyor"

Tavuk tipi uyku bozukluğunun daha çok yaşlılarda ve depresyonu olanlarda sık görüldüğüne değinen Filik, bu hastaların akşam erken uyumayı tercih edip, sabah erken saatlerde uyandıklarını söyledi.

Hastaların sabah iş performanslarının daha iyi olduğunu ancak günün ilerleyen saatlerinde uykularının gelmesinden yakındıklarını ifade eden Filik, uyku bozukluğunun tipine ve altında yatan nedenine göre hastalara melatonin desteği, kafein veya kafeinli tabletler, parlak ışık gibi çeşitli tedavi yöntemleri sunduklarını sözlerine ekledi.

(AA)