Koronavirüs Amerikan rüyasını kâbusa çeviriyor: Ekonomi ağır hasar aldı

Salgınının yıkıcı etkileri, bazı ülkelerde çok daha ağır bir şekilde hissediliyor. Bu ülkelerin başında salgına, sağlık sistemindeki kronik sorunlarla yakalanan ABD geliyor.

mel koruyucu tıbbi malzemeler konusunda bu tip sıkıntılar yaşanırken, solunum cihazı gibi kritik cihazlarla ilgili çok daha ciddi problemler ortaya çıkmaya başladı. Merkezî yönetim, eyaletlerin ulusal stoklardan siparişlerini karşılamada yetersiz kaldı. Örneğin, salgının odak noktası olan New York’a 400 solunum cihazı gönderildi. Fakat New York Valisi Andrew Cuomo bunların göz boyamaktan öte bir şey ifade etmeyeceğini söyleyerek, eyaletinin 30 bin solunum cihazına ihtiyaç duyduğunu iddia etti.

Her eyalet kendi sorunlarını kendi yöntemleriyle çözmeye çalışırken, Amerikan sağlık sisteminin ne denli bölünmüş olduğu görüldü. Salgınla mücadeleyi koordineli bir şekilde yürütmek bir yana, eyaletler ve hatta şehirler önemli tıbbi malzemeler ve solunum cihazları üzerinde ihale savaşlarına tutuştu. Bu durum, “Acaba ABD’de ulusal bir sağlık sisteminden bahsetmek mümkün mü?” sorusunu akıllara getirdi.

Bütün bunların yanında, şunu da ifade etmek gerekir ki yaklaşık 30 milyon Amerikalının herhangi bir sağlık sigortası bulunmuyor. Ekonominin durumu ve katlanarak artan işsizlik rakamları düşünüldüğünde, bu sayının artacağı aşikâr. Bununla birlikte, pek çok ABD vatandaşının sigortası yeterli seviyede kapsamlı değil. Hem bu gruptaki Amerikalıların hem de sigortasızların Kovid-19 dolayısıyla yoğun bakım ünitesinde kalmaları durumunda karşılaşacakları dev faturaların altında kalmaları oldukça muhtemel. Florida’da sigortasız bir hastaya Kovid-19 tedavisi için yaklaşık 35 bin dolar fatura çıkarıldığı göz önünde bulundurulduğunda durumun vahameti ortaya çıkıyor. Bu tedavinin faturasının sigortasız hastalar için 73 bin dolara ve hatta özel sağlık sigortasına sahip olanlar için bile 38 bin dolara kadar çıkabileceği yönünde yayınlanan raporlar göz korkutuyor.

Ekonomi ağır hasar aldı

ABD’de son 113 aydır iş sahibi olan kişilerin toplam sayısı kesintisiz bir şekilde artmaktaydı. Bu artış trendi bir önceki aya göre Mart ayında 700 binden fazla kişinin işini kaybetmesiyle sona erdi. İşsizlik oranı yakın zamanda yakalanan yüzde 3,5’lik tarihi düşük seviyesinden dönerek hızla artmaya başladı. Bu artış o kadar hızlı ki ABD Merkez Bankasına (FED) bağlı St. Louis Federal Rezerv Bankası, ikinci çeyrekte inanılmaz bir yükselişle yüzde 32,1 gibi şaşırtıcı bir seviyeye ulaşacağını tahmin ediyor. Ulusal Restoran Derneği’nin tahminlerine göre, sadece restoran sektöründe salgın sonucunda 5 milyon ila 7 milyon restoran çalışanının işini kaybetmesi bekleniyor. Önümüzdeki üç ay içinde bir bütün olarak bu endüstrinin 225 milyar dolar kaybedeceği tahmin ediliyor.

ABD üretimi şu anda ekonomide düşen ticari faaliyetin sonucu olarak daralma yaşıyor. Ulusal Üreticiler Birliği tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, firmaların yüzde 80’i virüs salgınından dolayı finansal darbe almayı bekliyor. Her ne kadar Başkan Trump bir an önce ekonomik faaliyetleri normale döndürme konusunda beyanlarda bulunsa da birçok uzmana göre bu yakın zamanda pek mümkün görünmüyor. Hatta virüsün ne zaman kontrol altına alınabileceği henüz bilinmediği için, durumun beklenenden çok daha kötüye gitmesi ihtimali konuşuluyor. Virüs salgının küresel resesyona sebep olabileceği öngörülüyor.

Bazılarına göre ise resesyon çoktan başladı. Restoran endüstrisi durma noktasına geldi. Hava yolculuğu, otomobil üretimi, oteller, spor salonları ve gemi yolculuğu hatları gibi sektörler de benzer durumda. Borsalar, alım satımın bazen tamamen durdurulduğu, muazzam kayıpların ve vahşi günlük dalgalanmaların yaşandığı yerler haline geldi. Petrol fiyatları çakıldı. Ülke genelinde işten çıkarmalar yükselen dalgalar halinde gerçekleşiyor. İnsanlar artık daha az üretiyor, daha az harcıyor ve daha az tüketiyor. ABD başta olmak üzere, birçok ekonomi dibi görünmeyen bir girdaba doğru sürükleniyor.

ABD siyaseti de etkilendi

Kovid-19 salgının olumsuz siyasi etkilerini kuşkusuz en çok Başkan Trump hissediyor. Emin adımlarla ilerlediği Kasım 2020 Başkanlık Seçimleri sürecinde karşılaştığı bu beklenmedik engeli aşmakta çok zorlanıyor. Salgınla mücadelede şimdiye kadar gösterdiği performans pek de parlak olmadı. İlk aşamada virüs tehdidini küçümsemesi nedeniyle aldığı eleştiriler ve geleceğe yönelik hasar projeksiyonları, işinin oldukça zor olduğunu ortaya koyuyor. Trump yönetimi virüse karşı küresel bir müdahaleye liderlik etmek bir yana, kendi içindeki durumu kontrol altına alma konusunda bile şüpheler uyandırdı.

Oldukça kutuplaşmış şekilde karşılıklı suçlamalar ve ağır hakaretlerle devam eden Başkanlık Seçimleri süreci de bu salgından önemli oranda etkilendi. Önce Demokrat Partinin Ohio ve Wisconsin gibi eyaletlerde yapacağı ön seçimler ertelendi. Daha sonra Demokrat Parti delegelerinin partinin 2020 seçimlerindeki başkan ve başkan yardımcısı adayını belirleyecekleri Demokratik Ulusal Kurultayı’nın Ağustos ayına ertelendiği açıklandı. Bununla birlikte, Demokratların en güçlü aday adayı Joe Biden ile Başkan Donald Trump kavgaya ara vererek, telefonda Kovid-19 salgınına dair görüş alışverişinde bulundu. Böylelikle, salgınla mücadelede partiler-üstü uzlaşının kapısı aralanmış oldu.

Fakat ABD’nin üstüne bir kâbus gibi çöken Kovid-19 salgınından kurtulması için bundan çok daha fazlası gerekiyor. Bu noktada ABD ekonomisinin, siyasetinin ve sağlık sisteminin kronik problemlerini çözmek kritik önem taşıyor. Halihazırda oldukça büyük hasar almış olan “Amerikan rüyası” iddiasının tamamen sona erip ermeyeceğini görmek için ise zaman gerekiyor.